Wielkość świętego Jacka
Święty Jacek należy do tych świętych, których wielkość można mierzyć również dokonaniami zewnętrznymi. Z jednej strony niezmordowany misjonarz, który parę dziesiątków lat życia spędził na nieustannych wędrówkach apostolskich, przemierzając Polskę wzdłuż i wszerz, zapuszczając się ponadto na Ruś i do pogańskich Prusów. Z drugiej strony znakomity organizator, który w krótkim czasie założył w najważniejszych miastach ówczesnej Polski (w Krakowie, Wrocławiu, Kamieniu Pomorskim, Gdańsku, Płocku i Sandomierzu) klasztory dominikańskie, pomyślane jako ośrodki promieniowania misjonarskiego i teologicznego.
Najstarszy znany nam żywot świętego Jacka1 został napisany w niecałe sto lat po śmierci świętego. Lektor Stanisław, autor tego żywota, powołuje się przy tym parokrotnie na jakieś wcześniejsze dokumenty pisane. Jeśli ponadto przypomnieć olbrzymią rolę, jaką w owych czasach spełniała tradycja ustna – a lektor Stanisław żył w tym samym klasztorze krakowskich dominikanów, z którym święty Jacek był szczególnie związany i w którym umarł – źródłowa wartość tego żywota okaże się zupełnie pierwszorzędna. Otóż żywot lektora Stanisława poza ogólnym zarysowaniem praktycznej działalności świętego Jacka rejestruje przede wszystkim głębokie przekonanie ówczesnych dominikanów polskich o niezwykłości tego człowieka, jego świętości i duchowej mocy. Musiał być Jacek rzeczywiście kimś niezwykłym – i to nie tylko jako gorliwy misjonarz i świetny organizator – jeśli takim go sobie zapamiętali jego bezpośredni następcy.
Wzór kapłana na trudne czasy
Jacek Odrowąż urodził się w Kamieniu pod Opolem około 1183 roku. Po studiach teologicznych, prawdopodobnie w Paryżu i w Bolonii, został kanonikiem katedry wawelskiej. W 1220 roku razem z biskupem Iwonem Odrowążem udał się do Rzymu, gdzie spotkał św. Dominika. Tam, w 1221 roku, wraz z bł. Czesławem i Hermanem otrzymali od niego habit zakonny. Po krótkim pobycie w klasztorze św. Sabiny, wszyscy wrócili do Polski. W 1223 roku Jacek osiadł przy kościele Św. Trójcy w Krakowie, gdzie powstał pierwszy w Polsce konwent dominikanów. Zakładał klasztory dominikańskie we wszystkich polskich diecezjach. Był także niestrudzonym apostołem na Rusi, wśród Prusów i na Litwie. Szerzył kult Najświętszego Sakramentu i Matki Bożej.
W 1243 roku powrócił do Krakowa, gdzie zmarł 15 sierpnia 1257 roku. Papież Klemens VII w 1527 roku ogłosił go błogosławionym, a Klemens VIII 17 kwietnia 1594 roku zaliczył go w poczet świętych. Jest patronem Polskiej Prowincji Dominikanów.
Grób św. Jacka znajduje się w jednej z kaplic krakowskiej bazyliki dominikanów. Została ona wzniesiony w XVI w. na miejscu, gdzie znajdowała się cela zakonna założyciela Polskiej Prowincji Dominikanów. Ma ona wystrój renesansowy; w kopule zawarta jest apoteoza Jacka wg wizji św. Bronisławy, która przedstawia śmierć, uniesienie do nieba, przyjęcie przez Matką Bożą i koronację świętego.
“Św. Jacek to wzór kapłana na trudne czasy” – mówił kard. Stanisław Dziwisz podczas Mszy św. u grobu świętego w krakowskiej bazylice dominikanów 17 sierpnia 2009 r. “Ewangelizacja nie czeka na dogodną sytuację, ona jest możliwa nawet w wielkim ucisku – mówił w homilii metropolita krakowski. – Św. Jacek nie zwalniał się z kapłańskiej posługi w sytuacji trudnej, on ją spełniał nie tracąc z oczu skarbów, jakie w jego kapłańskich dłoniach złożył Chrystus. Są to dwa skarby, które artyści utrwalają w obrazach i figurach św. Jacka — Eucharystia i posąg Matki Jezusa” – mówił metropolita krakowski.
Od 9 lutego 2013 r. relikwie św. Jacka znajdują się także w klasztorze w Katowicach. Ofiarował je przeor krakowskiego klasztoru o. Paweł Kozacki i przekazał podczas parafialnej pielgrzymki do grobu patrona polskich dominikanów.
1) De vita miraculis sancti Iacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum praedicatorum. Auctore Stanislao lectore eiusdem ordinis, wyd. L. Ćwikliński, w: Monumenta Poloniae Historica, t. 4, ss. 818–903.